Criminele invloeden in de vastgoedsector (deel 1)
11
Vertrouwenspersoon vastgoed: ‘Verbinding nodig in de strijd tegen criminelen’
Alex Vooren is vaak op pad om makelaars, brancheverenigingen en politici door het hele land te spreken. Vooral over hoe de vastgoedsector weerbaarder kan worden tegen criminele invloeden. Sinds 2024 doet hij dat als vertrouwenspersoon voor de vastgoedsector. Zijn opdracht: ervoor zorgen dat makelaars sneller verdachte zaken melden in het kader van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft).
“In mijn rol als bestuurder van de Stichting Bestrijding Woonfraude en Hennepteelt (SBWH) kom ik ontzettend veel makelaars tegen die hun best doen om criminele inmenging te voorkomen. Maar ik zie ook makelaars die dat bewust níét doen”, vertelt Alex. Daarover raakte hij in gesprek met brancheorganisaties in de vastgoedsector. Dat contact mondde uit in het verzoek om vertrouwenspersoon te worden.
Angst voor vergeldingsacties
“Makelaars hebben een poortwachtersfunctie: ze moeten controleren met wie ze zakendoen en waar financiering vandaan komt. En ‘duistere zaakjes’ melden”, verduidelijkt Alex zijn opdracht. Over dit soort zaken hoort hij veel. “Eerder ging het vooral om hennepteelt. Volledig geruïneerde huizen met huurders die spoorloos waren en uiteindelijk katvangers, een soort stromannen, bleken te zijn. Intussen zijn drugslabs, cocaïne-opslag, prostitutie, mensenhandel en de huisvesting van criminelen een veel grotere bedreiging.”
Alex ervaart dat deze zaken niet altijd gemeld worden: “Ik krijg die meldingen namelijk wel als vertrouwenspersoon.” De reden dat een makelaar hiermee niet naar de officiële instanties stapt is vaak de angst voor vergeldingsacties. “Achter deze criminaliteit zitten vaak professionele bendes die veel geld verdienen. Het oprollen van hun ‘handel’ kan tot heftige emoties leiden. Die reageren ze meestal af op de melder. Dat risico lopen makelaars liever niet.”
“Samenwerking tussen overheid en vastgoedsector is de oplossing. Daarvoor is bereidheid van beide kanten nodig.”
Een échte vertrouwenspersoon zijn
Alex wil graag een échte vertrouwenspersoon zijn die “goede oplossingen zoekt zonder dat mensen zich nóg meer bedreigd gaan voelen”. Hoe hij dat voor zich ziet? Alex: “Ik wil een buffer zijn tussen overheid en sector, zodat de sector zo lang mogelijk zelf regie houdt op verdachte signalen. Dat is ook de reden dat ik de FIU (Financial Intelligence Unit) al adviseerde om makelaars die meldingen willen doen eerst naar mij te verwijzen. Ik kan hen dan helpen om een melding te doen én oog houden voor hun veiligheid. Als vertrouwenspersoon bied ik hun immers anonimiteit en vertrouwelijkheid.”
Een gezamenlijk front vormen
“De georganiseerde criminaliteit creëert een enorm probleem, dat de overheid niet alleen kan oplossen”, benadrukt Alex. “Samenwerking tussen overheid en vastgoedsector is volgens mij de oplossing. Daarvoor is bereidheid van beide kanten nodig.” Hij geeft een voorbeeld van een samenwerking die hij toejuicht: “In Rotterdam loopt een pilot waarbij verhuurmakelaars aan kwaliteitseisen moeten voldoen, anders mogen ze geen panden verhuren. Uitstekend idee! Zo vormen overheid en branche samen een front tegen criminelen.”
Sámen tot werkbare oplossingen komen
Voor goede afspraken en protocollen moeten de overheid en de vastgoedsector vaker aan tafel, vindt Alex. “Nu lijkt het er soms op dat iedere partij door de eigen bril naar het probleem kijkt. Liever zou ik de criminaliteit eerst nauwkeurig in beeld brengen, om daarna te kijken hoe we dat probleem sámen willen benaderen via werkbaar beleid. Dat proces moet niet te lang duren, want criminelen overleggen óók en willen ons natuurlijk aftroeven.” Verder zou Alex het een zegen vinden wanneer de titel ‘makelaar’ weer beschermd wordt. “Dan weten pandeigenaren die tóch voor een niet-erkende verhuurder kiezen, dat ze een risico nemen.”
“Ik kan makelaars helpen om een melding te doen én oog houden voor hun veiligheid.”
Zorgvuldigheid en kennis
Naast dit alles zet Alex zich in voor plichtsbesef en alertheid bij individuele makelaars: “Je bent als makelaar verantwoordelijk voor het kapitaal van je klant. Daar hoort zorgvuldigheid bij, en zorgplicht. Daarom zeg ik altijd tegen collega’s dat ze trainingen moeten volgen. Daarin leer hoe je verdachte signalen herkent en welke extra checks je kunt doen om dubieuze cliënten eruit te pikken. Zodat je achteraf nooit kunt zeggen dat je iets niet wist.”
Bij de SBWH, de specialist in het aanpakken van woonfraude, hennepteelt en aanverwante problemen, onderschepten ze in 2023 maar liefst 283 setjes vervalste documenten. Bij die zogenoemde vastgoedfraude gaat het vaak om het verstrekken van valse informatie of het verzwijgen van belangrijke feiten tijdens het verhuurproces. Van het vervalsen van inkomensdocumenten en identiteitsdocumenten tot leugens over het huurverleden. “Die vervalste documenten ontdekten we allemaal dankzij alerte makelaars”. Criminelen pakken hun ‘zaakjes’ heel professioneel aan, is Alex’ ervaring. “Ze huren oud-makelaars in om dossiers op te stellen en benaderen accountants om vervalste jaarstukken te deponeren. Het is niet makkelijk daar je vingers achter te krijgen, maar niet onmogelijk. Je kunt het leren.”
Smeermiddel en breekijzer
Is Alex een sleutelspeler binnen de aanpak van criminaliteit in de vastgoedsector? Zo ver zou hij zelf niet willen gaan. “Eerder een smeermiddel en breekijzer, waar nodig. Gezien de gevoeligheid en risico’s moet er veel gemasseerd worden en dat doe ik graag. Ook draag ik zoveel mogelijk informatie aan richting brancheverenigingen en de overheid.” Zo hoopt hij de samenwerking tussen overheid en vastgoedsector aan te jagen: “Het bestrijden van de georganiseerde criminaliteit is een gezamenlijk belang. Daarin móéten we elkaar toch kunnen vinden?”